Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Rybniku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

R., 5 stycznia 2023 roku

Sąd Okręgowy w Rybniku II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: Sędzia (del.) Grzegorz Maczek

po rozpoznaniu w dniu 5 stycznia 2023 roku w Rybniku

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa K. S.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w R.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Rybniku

z dnia 12 maja 2021 roku, sygn. akt I C 525/20

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

1.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 300 € (trzysta euro) z odsetkami za opóźnienie od dnia 7 grudnia 2019 r. w wysokości bazowej stopy procentowej obowiązującej w Republice Federalnej Niemiec, powiększonej o pięć punktów procentowych, jednak nie wyższymi od odsetek ustawowych za opóźnienie;

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki, tytułem zwrotu kosztów procesu, kwotę 597 zł (pięćset dziewięćdziesiąt siedem złotych) z odsetkami w wysokości ustawowych odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego od dnia 5 stycznia 2023 roku;

II.  oddala apelację w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki, tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, kwotę 235 zł (dwieście trzydzieści pięć złotych) z odsetkami w wysokości ustawowych odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia.

Sędzia Grzegorz Maczek

sygn. akt II Ca 637/21

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy oddalił powództwo o zasądzenie kwoty 300 euro. Powódka domagała się tej kwoty tytułem zwrotu ceny, którą uiściła pozwanemu za 1 tonę węgla zakupioną od niego przez męża powódki, który następnie odstąpił od umowy kupna tego węgla. Przyczyną oddalenia powództwa było uznanie, iż w świetle przepisów prawa polskiego powódce nie przysługuje legitymacja materialnoprawna do dochodzenia tego roszczenia.

Apelacją wyrok ten zaskarżyła powódka w całości, zarzucając naruszenie
art. 6 ust. lit. b) rozporządzenia WE nr 593/2008 z dn. 17 czerwca 2008 r. w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych, §§ 1357, 812 ust. 1 i §355 ust. 3 zdanie pierwsze niemieckiego kodeksu cywilnego ( (...)) (względnie, w przypadku uznania, że znajduje zastosowanie jednak prawo polskie, art. 31 w zw. z art. 37 k.r.io., art. 405 k.c. i art. 30 ust. 1 ustawy o prawach konsumenta), a także art. 233 §1 k.p.c. Wniosła o dopuszczenie dowodu z Ogólnych Warunków Sprzedaży stosowanych przez pozwanego. Domagała się zmiany wyroku i uwzględnienia powództwa w całości, względnie uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, że:

Apelacja zasługuje na uwzględnienie niemal w całości.

Zarzut naruszenia art. 233 §1 k.p.c. został błędnie postawiony. Powódka nie kwestionuje żadnego z poczynionych ustaleń faktycznych, natomiast kwestia posiadania przez nią legitymacji czynnej należy do oceny prawnej zgłoszonego roszczenia. Poczynione ustalenia Sąd Okręgowy przyjmuje jako własne, w związku z czym nie ma potrzeby ich powtarzania. Z przyczyn wskazanych poniżej wymagają one jednak pewnego uzupełnienia oraz podkreślenia niektórych elementów.

W postępowaniu sądowym obowiązuje zasada, iż sąd z urzędu identyfikuje przepisy prawa, które mogą mieć (mają) zastosowanie w danej sprawie, dokonuje ich wykładni i stosuje je, niezależnie od stanowisk stron, a w szczególności tego, czy powołają się one na właściwe przepisy. Dotyczy to nie tylko prawa polskiego – zgodnie z art. 51a §1 zdanie pierwsze ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych, sąd z urzędu ustala i stosuje właściwe prawo obce. Warto przy tym zwrócić uwagę, iż „W sprawie, w której zachodzi potrzeba stosowania prawa materialnego zagranicznego, sąd drugiej instancji stosuje prawo obce niezależnie od podniesienia tej kwestii po raz pierwszy w apelacji oraz niezależnie od wykazania przez stronę skarżącą treści prawa obcego.” (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 maja 2007 r., II CSK 60/07).

Źródłem roszczenia powódki jest zawarcie przez jej męża umowy z pozwanym, a następnie odstąpienie od niej. Roszczenie dotyczy zatem zwrotu nienależnego świadczenia, tj. świadczenia, którego podstawa prawna odpadła po jego spełnieniu.

Powódka wraz z mężem mają zwykłe miejsce pobytu na terenie Niemiec, natomiast pozwany ma siedzibę na terenie Polski, w związku z czym, po pierwsze, Sąd miał jurysdykcję do rozpoznania poddanej kontroli instancyjnej sprawy na podstawie art. 4 ust. 1 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr (...) z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.Urz.UE.L 2012 Nr 351, str. 1), a po drugie, prawo właściwe do oceny roszczenia powódki należało ustalić na podstawie rozporządzenia (WE) nr 864/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lipca 2007 r. dotyczącego prawa właściwego dla zobowiązań pozaumownych (R. II).

Zgodnie z punktem (31) preambuły rozporządzenia R. II, w celu poszanowania autonomii stron oraz zwiększenia pewności prawnej strony powinny mieć możliwość dokonania wyboru prawa właściwego dla zobowiązania pozaumownego. Wybór ten powinien być wyraźny lub w sposób dostatecznie pewny wynikać z okoliczności sprawy. W przypadku ustalania istnienia umowy sąd powinien respektować zamiar stron. Zgodnie z art. 14 ust. 1 lit. a) tego rozporządzenia, strony mogą poddać zobowiązanie pozaumowne wybranemu przez siebie prawu w drodze porozumienia zawartego po wystąpieniu zdarzenia powodującego szkodę. Wybór prawa musi być wyraźny lub w sposób dostatecznie pewny wynikać z okoliczności sprawy i nie może naruszać praw osób trzecich.

Takiego wyboru strony mogą dokonać nawet dopiero w toku postępowania sądowego. Wybór ten nie musi być wyraźny – wystarczy, że w sposób dostatecznie pewny wynika z okoliczności sprawy – może zostać zatem dokonany per facta concludentia. O istnieniu woli wyboru prawa może wprawdzie świadczyć zgodne powoływanie się przez strony na przepisy prawa określonego państwa w trakcie procesu, jednak tego rodzaju sygnał wymaga weryfikacji – sąd powinien uzyskać pewność, że strony miały świadomość możliwości wyboru właściwego prawa i korzystają z tego intencjonalnie, a nie jedynie błędnie przyjmują założenie o właściwości określonego prawa, zwłaszcza jeśli jest to prawo właściwe dla siedziby sądu orzekającego w danej sprawie. W niniejszej sprawie, w toku postępowania pierwszoinstancyjnego, strony wprawdzie odwoływały się zgodnie jedynie do przepisów prawa polskiego, jednak w ocenie Sądu Okręgowego nie wynikała z tego w dostateczny sposób wola wyboru tego właśnie prawa. Kwestia ta nie została wówczas zweryfikowana, z tym, że już w piśmie procesowym z dnia 19 kwietnia
2021 r. (k. 63v.) powódka powoływała się na przepisy dotyczące prawa właściwego, mające zastosowanie w sytuacji, gdy nie dokonano wyboru prawa. Wreszcie treść apelacji wprost przeczy dokonaniu wyboru prawa polskiego przez powódkę. Przy tym pozwany nigdy nie twierdził, że wybór prawa polskiego został pomiędzy stronami uzgodniony. Twierdzenia o dokonaniu wyboru prawa przez powódkę pojawiły się natomiast dopiero w piśmie procesowym z dnia 8 grudnia 2022 r., w związku z czym niewątpliwie są również spóźnione.

Zgodnie z punktem (7) preambuły rozporządzenia R. II, przedmiotowy zakres zastosowania oraz przepisy tego rozporządzenia powinny być spójne z instrumentami dotyczącymi prawa właściwego dla zobowiązań umownych. Konsekwentnie, zgodnie z art. 10 ust. 1 tego rozporządzenia, jeżeli zobowiązanie pozaumowne z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia, w tym także z nienależnego świadczenia, dotyczy istniejącego pomiędzy stronami stosunku, takiego jak stosunek wynikający z umowy, który jest ściśle związany z tym bezpodstawnym wzbogaceniem, podlega ono prawu właściwemu dla tego stosunku. Dopiero, gdyby na tej podstawie nie można było ustalić prawa właściwego, a w chwili wystąpienia zdarzenia będącego źródłem bezpodstawnego wzbogacenia strony miały miejsce zwykłego pobytu w różnych państwach, byłoby właściwe prawo państwa, w którym nastąpiło bezpodstawne wzbogacenie.

W niniejszej sprawie zobowiązanie pozwanego z tytułu nienależnego świadczenia bez wątpienia pozostaje w ścisłym związku ze stosunkiem prawnym, który wynikał z umowy sprzedaży zawartej przez pozwanego z mężem powódki. W związku z tym, prawem właściwym dla tego zobowiązania jest prawo właściwe dla umowy sprzedaży, które z kolei należy ustalić na podstawie Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 593/2008 z dnia 17 czerwca 2008 r. w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych (R. I).

Zgodnie z punktem (11) preambuły rozporządzenia R. I, swoboda wyboru przez strony prawa właściwego powinna stanowić jeden z fundamentów systemu norm kolizyjnych w odniesieniu do zobowiązań umownych. Konsekwentnie, zgodnie z art. 3 tego rozporządzenia, umowa podlega prawu wybranemu przez strony. Przy tym, „Wybór prawa jest dokonany wyraźnie lub w sposób jednoznaczny wynika z postanowień umowy lub okoliczności sprawy”. Bez wątpienia strony umowy sprzedaży nie dokonały wyboru prawa właściwego dla tej umowy.

Zgodnie z art. 4 ust. 1 lit. a) rozporządzenia R. I, w zakresie, w jakim nie dokonano wyboru prawa właściwego dla umowy, umowa sprzedaży towarów podlega prawu państwa, w którym sprzedawca ma miejsce zwykłego pobytu, jednak przepis ten może być stosowany jedynie bez uszczerbku dla art. 5-8 tego rozporządzenia. Natomiast zgodnie z art. 6 ust. 1 lit. b) tego rozporządzenia, umowa zawarta przez osobę fizyczną w celu, który można uznać za niezwiązany z jej działalnością gospodarczą lub zawodową („konsument”), z inną osobą wykonującą działalność gospodarczą lub zawodową („przedsiębiorca”) podlega prawu państwa, w którym konsument ma miejsce zwykłego pobytu, pod warunkiem że przedsiębiorca w jakikolwiek sposób kieruje taką działalność do tego państwa lub do kilku państw z tym państwem włącznie, a umowa wchodzi w zakres tej działalności.

W sprawie nie było sporu co do tego, że mąż powódki zawarł umowę kupna węgla w celu niezwiązanym z jego działalnością gospodarczą ani zawodową, a zatem jako konsument, natomiast pozwany zawarł tę umowę w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

W wyroku z dnia 18 maja 2010 r., wydanym w połączonych sprawach C-585/08 i C-144/09, Trybunał Sprawiedliwości (UE) wyjaśnił, że w celu ustalenia, czy można uznać, iż przedsiębiorca, którego działalność jest prezentowana na jego stronie internetowej lub na stronie pośrednika, „kieruje” działalność do państwa członkowskiego, na terytorium którego konsument ma miejsce zamieszkania, należy zbadać, czy przed ewentualnym zawarciem umowy z konsumentem z tych stron internetowych i ogólnej działalności przedsiębiorcy wynika, że zamierzał on prowadzić interesy z konsumentami zamieszkałymi w jednym lub kilku państwach członkowskich włącznie z tym, w którym konsument ma miejsce zamieszkania, w tym znaczeniu, że był gotowy do zawarcia z nimi umowy. Następujące elementy, których lista nie jest wyczerpująca, mogą stanowić oznaki pozwalające na uznanie, że działalność przedsiębiorcy jest kierowana do państwa członkowskiego, w którym konsument ma miejsce zamieszkania, a mianowicie międzynarodowy charakter działalności, podanie tras z jednego lub kilku państw członkowskich do miejsca, gdzie przedsiębiorca ma siedzibę, użycie języka lub waluty innych niż używane zwyczajowo w państwie członkowskim, w którym przedsiębiorca ma siedzibę, z możliwością rezerwacji i potwierdzenia rezerwacji w tym innym języku, podanie numerów telefonicznych z międzynarodowym numerem kierunkowym, zaangażowanie środków w usługę odsyłania w Internecie u operatora wyszukiwarki w celu ułatwienia konsumentom zamieszkałym w różnych państwach członkowskich dostępu do strony przedsiębiorcy lub pośrednika, używanie domeny pierwszego poziomu innej niż domena państwa członkowskiego, w którym przedsiębiorca ma siedzibę, oraz wzmianka o międzynarodowej klienteli złożonej z klientów zamieszkałych w różnych państwach członkowskich. Do sądu krajowego należy zbadanie, czy oznaki te występują. Przy tym, sama dostępność strony internetowej przedsiębiorcy lub pośrednika w państwie członkowskim, na terytorium którego konsument ma miejsce zamieszkania, nie jest wystarczająca. To samo dotyczy podania adresu elektronicznego, jak również innych danych teleadresowych czy użycia języka lub waluty, które są zwyczajowo używane w państwie członkowskim, w którym przedsiębiorca ma siedzibę.

W tym kontekście Sąd Okręgowy nie miał wątpliwości, iż w chwili zawarcia umowy pozwany kierował swoją działalność do państwa, w którym mąż powódki miał miejsce zwykłego pobytu (do Niemiec) – ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, iż pozwany jest organizacyjnie przygotowany do wysyłki węgla do Niemiec, cena sprzedaży została określona w walucie euro, cała korespondencja pomiędzy stronami umowy była prowadzona w języku niemieckim, sprzedaż została dokonana przez sklep internetowy (...) (wprawdzie nie przedłożono dokumentów bezpośrednio wyjaśniających związek pomiędzy prowadzącą tę stronę internetową (...) pozwanym, jednak pozwany nie kwestionował, że dołączona do pozwu korespondencja była prowadzona w jego imieniu, jak również wnioskując o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka T. H. wskazywał, że doręczenie korespondencji dla świadka powinno nastąpić na adres pozwanego, co dostatecznie potwierdza istnienie takiego związku), którego sama nazwa świadczy o kierowaniu oferty sklepu do klientów niemieckojęzycznych. Te okoliczności powinny skłonić Sąd I instancji do przyjęcia, że pozwany kieruje swoją działalność do państwa, w którym mąż powódki posiada miejsce zwykłego pobytu, a przynajmniej do powzięcia w tym zakresie wątpliwości, co powinno skutkować nałożeniem na strony obowiązku zajęcia stanowiska w tej kwestii. Dopełnieniem ustaleń faktycznych, które pozwalały na dokonanie powyższej oceny jest treść ogólnych warunków sprzedaży stosowanych przez pozwanego – wprawdzie zawarty w apelacji wniosek o dopuszczenie dowodu z tego dokumentu był spóźniony, niemniej prawo właściwe sąd ustala z urzędu, a pozwany nie zaprzeczył, że w warunkach tych zawarto szczególne regulacje dotyczące dostawy węgla na teren Niemiec.

W związku z czym należy przyjąć, że prawo niemieckie, a w szczególności niemiecki kodeks cywilny ( (...)), miało zastosowanie zarówno do oceny umowy sprzedaży i skuteczności odstąpienia od niej przez męża powódki, jak i do oceny roszczenia powódki o zwrot nienależnego świadczenia.

Zgodnie z §321g w zw. z §355 (...), jeżeli zgodnie z tym przepisem ustawa przyznaje konsumentowi prawo do odstąpienia od umowy, wówczas konsument i przedsiębiorca nie są już związani oświadczeniami woli zawarcia umowy, jeżeli konsument odstąpił od swojego oświadczenia woli w odpowiednim czasie. Odstąpienie następuje poprzez złożenie przedsiębiorcy oświadczenia. Oświadczenie musi jednoznacznie odzwierciedlać decyzję konsumenta o odstąpieniu od umowy. Odstąpienie nie musi zawierać żadnych przyczyn. Wysłanie odstąpienia w odpowiednim czasie jest wystarczające do zachowania terminu (1). Okres odstąpienia wynosi czternaście dni. O ile nie postanowiono inaczej, rozpoczyna się ono z chwilą zawarcia umowy (2). W przypadku odstąpienia od umowy otrzymane świadczenie należy zwrócić bez zbędnej zwłoki. Jeżeli ustawa określa maksymalny termin zwrotu, bieg ten rozpoczyna się dla przedsiębiorcy z chwilą otrzymania oświadczenia o odstąpieniu (3).

Przepisy prawa niemieckiego należy przy tym wykładać zgodnie z prawem unijnym. Zgodnie z art. 9 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/83/UE z dnia 25 października 2011 r. w sprawie praw konsumentów (…), z zastrzeżeniem przypadków, gdy zastosowanie mają wyjątki przewidziane w art. 16, konsumentowi przysługuje prawo do odstąpienia od umowy w przypadku umowy zawieranej na odległość lub umowy zawieranej poza lokalem przedsiębiorstwa przez okres 14 dni, bez podawania jakichkolwiek powodów i bez ponoszenia jakichkolwiek kosztów innych niż koszty przewidziane w art. 13 ust. 2 i art. 14. Bez uszczerbku dla art. 10 okres na odstąpienie od umowy sprzedaży, o którym mowa w ust. 1 niniejszego artykułu, wygasa po upływie 14 dni od dnia, w którym konsument lub osoba trzecia inna niż przewoźnik i wskazana przez konsumenta wejdzie w fizyczne posiadanie towarów. W punkcie (40) preambuły tej dyrektywy wskazano wyraźnie, że konsument powinien mieć możliwość skorzystania z prawa do odstąpienia od umowy przed wejściem w fizyczne posiadanie towarów.

W związku z powyższym, podnoszony przez pozwanego zarzut, iż mąż powódki mógłby złożyć oświadczenie o odstąpieniu od umowy dopiero po odbiorze towaru, jest oczywiście chybiony. Oświadczenie zostało złożone w ustawowym terminie i jest skuteczne. Nie ma przy tym znaczenia to, czy wątpliwości nabywcy co do jakości nabytego towaru były słuszne, bowiem nie jest to warunkiem odstąpienia od umowy. Zgodnie z §355 ust. 3 (...), niezwłocznie po otrzymaniu oświadczenia o odstąpieniu od umowy pozwany był obowiązany zwrócić otrzymaną cenę.

Pozostaje zatem rozważyć, czy roszczenie przeciwko pozwanemu o zwrot ceny przysługuje jedynie mężowi powódki, czy również samej powódce.

Zgodnie z §1357 (...), każdy z małżonków jest uprawniony do zawierania transakcji w celu odpowiedniego zaspokojenia potrzeb życiowych rodziny, ze skutkiem również dla drugiego małżonka. Transakcje takie uprawniają i zobowiązują oboje małżonków, chyba że z okoliczności wynika inaczej (ustęp 1). Przepisy te nie mają zastosowania jeżeli małżonkowie mieszkają osobno (ustęp 3).

W tym kontekście należy podkreślić, iż Sąd I instancji prawidłowo ustalił, że powódka i kupujący są (jak również byli w chwili zawarcia umowy) małżeństwem. Już w pozwie zawarto takie twierdzenie i pozwany mu nie zaprzeczał, co było wystarczające do dokonania takiego ustalenia na podstawie art. 230 k.p.c. W piśmie procesowym z dnia 4 stycznia 2021 r. (k. 48v.) pozwany wyraźnie wskazał, że takiemu twierdzeniu nie zaprzecza. Ustalenia tego pozwany nie kwestionował również w odpowiedzi na apelację, ani tez na rozprawie apelacyjnej, w związku z czym podniesiony dopiero w piśmie procesowym z dnia 8 grudnia 2022 r. zarzut, że powódka takiego faktu nie wykazała, jest oczywiście spóźniony.

Wyłączenie stosowania §1357 ust. 1 (...), wynikające z ustępu 3 tego paragrafu, ma charakter wyjątku. W związku z tym, jeżeli pozwany chce wywodzić skutki prawne z faktu, iż powódka wraz z mężem zamieszkują osobno, to właśnie na pozwanym spoczywał ciężar dowodu takiego faktu. Tymczasem pozwany nie przedstawił w tej kwestii nawet żadnych twierdzeń. Niezależnie od tego należy zwrócić uwagę, iż w pozwie oznaczono adres zamieszkania powódki jako tożsamy z adresem, na który miała nastąpić dostawa węgla dla męża powódki (wiadomość e-mail z tłumaczeniem na język polski – k. 9 i 25). Jednocześnie podawaną przyczyną odstąpienia od umowy było, że „rozprzestrzenianie się dymu i obciążenie zapachem dostarczonego antracytu jest nieprzyjemne (sąsiedzi się skarżyli i grozili policją), iż obawiamy się (…)”. Takie sformułowanie wiadomości sugeruje, że węgiel miał być spalany w miejscu zamieszkania nabywcy, w związku z czym adres dostawy jest adresem zamieszkania nabywcy, a ponadto, że obawy ma nie tylko sam nabywca (użyto liczby mnogiej – „obawiamy się”). W zestawieniu dodatkowo z niewielką ilością zamówionego węgla (1 tona) oraz faktem uiszczenia ceny zakupu przez powódkę, nie nasuwa to wątpliwości co do faktu wspólnego zamieszkiwania powódki wraz z mężem, a dodatkowo uzasadnia przekonanie, że zakup węgla służył zaspokajaniu potrzeb życiowych rodziny – do takich transakcji w doktrynie i praktyce niemieckiej zalicza się m.in. zakupy związane z zagwarantowaniem gospodarstwu domowemu energii i ogrzewania (por. Gerd Weinreich [w:] „BGB Kommentar”, wydawnictwo Luchterhand, 2013 – komentarz do §1357, punkt 8).

Uzupełniająco należy wskazać, że postawiony w piśmie z dnia 8 grudnia 2022 r. zarzut niewykazania jakiego rodzaju ustrój majątkowy panuje w małżeństwie powódki jest bezprzedmiotowy. Pozwany nie wyjaśnił nawet jakie miałoby to mieć znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Na marginesie można zauważyć, że ustawowym ustrojem majątkowym małżonków w prawie niemieckim jest rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków.

Oznacza to, że przesłanki wynikające z §355 ust. 1 (...) zostały spełnione, a tym samym, że umowa zakupu węgla od pozwanego została zawarta ze skutkiem dla powódki oraz że uprawniała i zobowiązywała ona również powódkę (pozwany nie wykazał, że z okoliczności wynikało inaczej). W orzecznictwie i doktrynie prawa niemieckiego przyjmuje się, że z §1357 (...) wynika solidarność małżonków, zarówno jako wierzycieli, jak i dłużników (, jak również to, że każdy z małżonków może np. samodzielnie odstąpić od takiej transakcji, jak i samodzielnie dochodzić roszczeń przysługujących wspólnie małżonkom z takiej transakcji (por. np. orzeczenie Federalnego Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 października 2015 r., znak 1 BvR 455/14; por. również opracowanie J. L. pt. „§1357 (...) und seine W. im S.” („§1357 (...) i jego wpływ na prawo zobowiązań”). Zgodnie z §428 (...), jeżeli więcej niż jedna osoba jest uprawniona do żądania świadczenia w ten sposób, że każda z nich może żądać świadczenia w całości, a dłużnik zobowiązany jest spełnić świadczenie tylko raz (wierzyciele solidarni), dłużnik może według swego uznania spełnić świadczenie na rzecz każdego z wierzycieli.

W konsekwencji należało przyjąć, iż wskutek zawarcia przez męża umowy zakupu węgla od pozwanego, powódka stała się uprawniona zarówno z umowy, jak i do otrzymania zwrotu uiszczonej ceny, która wskutek odstąpienia od umowy stała się nienależnym świadczeniem. Nie było przedmiotem sporu, że cenę uiściła powódka z własnych środków. Odmiennie zatem niż Sąd I instancji, Sąd Okręgowy przyjął, iż powódka ma legitymację materialnoprawną do dochodzenia roszczenia o zwrot ceny.

Stąd też, w oparciu o powołaną podstawę prawną i art. 386 §1 k.p.c., w punkcie 1 sentencji zmieniono zaskarżony wyrok zasądzono od pozwanego na rzecz powódki kwotę 300 euro.

Powódka domagała się zasądzenia ustawowych odsetek za opóźnienie, jednakże jak już wyjaśniono, do oceny jej roszczenia mają zastosowanie przepisy prawa niemieckiego, a nie polskiego, co dotyczy również konsekwencji opóźnienia w zapłacie. Zgodnie z §288 ust. 1 (...), w okresie zwłoki należy zapłacić odsetki od długu pieniężnego. Domyślna stopa procentowa na dany rok wynosi pięć punktów procentowych powyżej stopy bazowej. Wysokość stopy bazowej określana jest na podstawie §247 (...) i jest publikowana w Dzienniku Ustaw przez D. B.. W związku z tym zasądzono od pozwanego również odsetki za opóźnienie w zapłacie kwoty 300 euro, w wysokości bazowej stopy procentowej obowiązującej w RFN, powiększonej o pięć punktów procentowych. Zastrzeżono jednak, że odsetki te nie mogą być wyższe od żądanych przez powódkę ustawowych odsetek za opóźnienie. Odsetki zasądzono zgodnie z żądaniem od dnia 7 grudnia 2019 r. Skoro bowiem oświadczenie o odstąpieniu umowy złożono w dniu 21 listopada 2019 r., a zgodnie z §355 ust. 3 (...) pozwany był obowiązany zwrócić cenę „niezwłocznie”, to bez wątpienia termin ten upłynął przed dniem 7 grudnia 2019 r.

Na podstawie art. 385 k.p.c. oddalono apelację w zakresie, w jakim oddalono powództwo o zasądzenie wyższych odsetek.

O kosztach postępowania pierwszoinstancyjnego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. Pozwany przegrał sprawę w całości, w związku z czym jest obowiązany zwrócić powódce całość poniesionych przez nią kosztów, na które złożyły się: opłata sądowa od pozwu – 100 zł, wynagrodzenie pełnomocnika – 270 zł, opłata skarbowa – 17 zł oraz zwrot kosztów tłumaczenia przysięgłego – 210 zł (k. 22), łącznie 597 zł. Powódce, zgodnie z art. 98 §1 ¹ k.p.c. należą się również odsetki za opóźnienie w zapłacie tej kwoty.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 391 §1 k.p.c. Z uwagi na przegranie sprawy w całości, pozwany jest obowiązany zwrócić powódce koszty obejmujące wynagrodzenie pełnomocnika – 135 zł oraz opłatę sądową od apelacji – 100 zł, tj. łącznie 235 zł, a dodatkowo odsetki za opóźnienie.

Sędzia Grzegorz Maczek