Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Rybniku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 września 2023 r.

Sąd Okręgowy w Rybniku IV Wydział

Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący : Sędzia Iwona Nowak

Sędziowie: ./.

Protokolant: Dagmara Mazurkiewicz

przy udziale ./.

po rozpoznaniu w dniu 28 września 2023r. w Rybniku

na posiedzeniu niejawnym

sprawy M. P./ P./

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

o zasiłek pogrzebowy

na skutek apelacji organu rentowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

od wyroku Sądu Rejonowego w Rybniku V Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 13 czerwca 2023r. sygn. akt V U 323/22

oddala apelację

Sędzia Iwona Nowak

Sygn. akt IV Ua 20/23

UZASADNIENIE

Decyzją z 20 października 2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odmówił ubezpieczonemu M. P. (P.) prawa do zasiłku pogrzebowego po zmarłym ojcu H. P. (1). W uzasadnieniu organ wskazał, że ubezpieczony złożył wniosek o zasiłek po upływie ustawowego terminu 12 miesięcy.

W odwołaniu od powyższej decyzji ubezpieczony wniósł o przyznanie mu prawa do zasiłku podnosząc w uzasadnieniu, iż przyczyny złożenia wniosku z opóźnieniem nie wynikały z jego winy, ale z faktu, że po śmierci ojca na terenie N. właściwy (...)urząd po długotrwałym postępowaniu wydał akt zgonu dopiero 26.09.2022 r.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i podtrzymał wcześniejsze twierdzenia.

Wyrokiem z 13 czerwca 2023r. sygn. V U 323/22 Sąd Rejonowy w Rybniku zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu M. P. prawo do zasiłku pogrzebowego.

Sąd Rejonowy ustalił, że H. P. (1) (P.) - ojciec ubezpieczonego M. P. zmarł w dniu 23.12.2020 r. w M. wN. W dniu 8.01.2021 r. odbył się jego pogrzeb, którego koszty w całości poniósł ubezpieczony, w tym m.in. koszt przewóz ciała ojca do Polski (7.000 zł), wykopanie grobu i demontaż nagrobka (1.800 zł), zakup krzyża nagrobnego, obudowa nagrobna, usługa- karawan, złożenie ciała do grobu (1.824 zł). W związku z pandemia SARS- Cov2 urzędy były zamknięte i ograniczona była możliwość przemieszczania się, zwłaszcza między państwami. Ubezpieczony złożył we właściwym urzędzie w N.wniosek o wydania aktu zgonu. Został wezwany do przedłożenia m.in: aktu urodzenia, świadectwa dotyczącego orzeczeń w sprawach małżeńskich z uwagi na rozwód ojca oraz przedstawienia dowodów na pokrewieństwo w związku ze „zniemczeniem” przez ojca nazwiska (P.). Ponad półtora roku (24.01.2022 r. i 20.07.2022 r.) ubezpieczony czekał, aby Sąd Okręgowy w Rybniku wydał mu ww. świadectwa, które niezwłocznie przesłał do Urzędu w N.

W dniu 26.09.2022 r. Urząd wydał akt zgonu ojca ubezpieczonego, który wysłano mu 29.09.2022r. Wniosek o zasiłek pogrzebowy wpłynął do organu w dniu 17.10.2022 r. Ubezpieczony załączył pismo w którym wyjaśnił przyczyny złożenia wniosku dopiero w tym momencie.

Decyzją z 20 października 2022 roku, nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odmówił ubezpieczonemu M. P. prawa do zasiłku pogrzebowego po zmarłym ojcu H. P. (1) z argumentacją, że uprawnienie ubezpieczonego się przedawniło.

Sąd Rejonowy zważył, że odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Wskazał, że w niniejszej sprawie bezsporną okolicznością było, iż ubezpieczony z przyczyn niezależnych od siebie nie mógł przedstawić podstawowego dokumentu upoważniającego go do uzyskania zasiłku pogrzebowego po zmarłym ojcu, tj. aktu zgonu. Złożyła się na to skomplikowana wówczas sytuacja reżimu sanitarnego związanego z pandemią Sars- Cov2, konieczność uzyskania tego dokumentów w urzędzie obcego państwa, który z uwagi na rozwód ojca i zmianę przez niego nazwiska domagał się od ubezpieczonego dokonania skompilowanych formalności w postaci m.in. przedłożenia świadectw dotyczących orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz przedstawienia dowodów na pokrewieństwo z H. P. (2). Prawie półtora roku trwało wydawanie przez Sąd Okręgowy w Rybniku stosownych świadectw. Ubezpieczony od razu po uzyskiwaniu stosownych dokumentów przesyłał je do Urzędu w N. ale dopiero 26.09.2022 r. Urząd ten wydał mu akt zgonu ojca , przy czym fizycznie ubezpieczony otrzymał go dopiero w październiku 2022 r.. Ubezpieczony niezwłocznie po otrzymaniu aktu zgonu tj. 16.10.2022 r. sporządził wniosek o przyznanie mu zasiłku pogrzebowego przedkładając wszystkie wymagane przez ustawę informacje oraz dokumenty i wyjaśnienia. W ocenie Sądu I instancji pomimo przekroczenia przez ubezpieczonego terminu ustawowego na złożenie wniosku, wniosek ten powinien być rozpoznany, albowiem ubezpieczony wykazał, że niedotrzymanie terminu do jego złożenia nastąpiło z przyczyn od niego niezależnych. Sąd ten wskazał, że ubezpieczony nie może ponosić negatywnych konsekwencji panującej wówczas na świecie sytuacji i działających ze znaczną opieszałością oraz zbytecznym formalizmem różnych organów i Sądu.

Apelację od powyższego wyroku wniósł organ rentowy zaskarżając wyrok w całości i zarzucając mu naruszenie art.233 §1 kpc poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego, a przez to błędną jego ocenę prowadzącą do uznania, że odwołujący spełnił warunki do przyznania mu prawa do zasiłku pogrzebowego w sytuacji gdy, z przedłożonych dokumentów i poczynionych ustaleń wynika, że wniosek o zasiłek został złożony z naruszeniem ustawowego terminu, którego upływ spowodował wygaśnięcie prawa. Apelujący zarzucił również naruszenie art.81 ust.1 i ust.2 w związku z art.78 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie wyrażające się w przyznaniu odwołującemu prawa do zasiłku w sytuacji gdy, odwołujący złożył wniosek po upływie terminu określonego w tych przepisach. Organ rentowy wskazał na zawity charakter terminu przedawnienia przewidzianego w art.81, który jako termin prawa materialnego nie podlega przywróceniu.

Sąd Okręgowy rozpoznając apelację zważył, co następuje:

Sąd Okręgowy w pełni podzielił ustalenia i oceny Sądu I instancji i nie powtarzając szczegółowych ustaleń faktycznych i wnioskowań prawniczych zawartych w pisemnych motywach wyroku, przyjął je za własne.

Jak stanowi z art. 77 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zasiłek pogrzebowy przysługuje w razie śmierci:

- ubezpieczonego;

- osoby pobierającej emeryturę lub rentę;

- osoby, która w dniu śmierci nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty, lecz spełniała warunki do jej uzyskania i pobierania;

- członka rodziny osoby wymienionej w pkt 1 i 2.

Ponadto, zasiłek pogrzebowy przysługuje osobie, która pokryła koszty pogrzebu i wynosi 4.000 zł. Jednocześnie stosownie do art 81 ust. 1 prawo do zasiłku pogrzebowego wygasa w razie niezgłoszenia wniosku o jego przyznanie w okresie 12 miesięcy od dnia śmierci osoby, po której zasiłek przysługuje. Jeżeli zgłoszenie wniosku o zasiłek pogrzebowy w terminie określonym w ust. 1 było niemożliwe z powodu późniejszego odnalezienia zwłok lub zidentyfikowania osoby zmarłej albo z innych przyczyn całkowicie niezależnych od osoby uprawnionej, prawo do zasiłku pogrzebowego wygasa po upływie 12 miesięcy od dnia pogrzebu (ust. 2 art. 81).

Dokumentem potwierdzającym okoliczności lub przyczyny, o których mowa w ust. 2, jest zaświadczenie Policji lub prokuratury, odpis zupełny aktu zgonu lub inny dokument urzędowy potwierdzający zaistnienie okoliczności lub przyczyn uniemożliwiających zgłoszenie wniosku (ust. 3 art. 81).

Rozpoznając apelację Sąd Okręgowy podziela rozstrzygnięcie Sądu I instancji i wskazuje na stanowisko Trybunału Konstytucyjnego zaprezentowane w wyroku z dnia 28 października 2010r. sygn. P25/09, w którym wskazano, że art.81 powołanej ustawy poprzez wprowadzenie terminu złożenia wniosku o zasiłek pogrzebowy, prowadzi do zróżnicowania świadczeniobiorców charakteryzujących się jednakową cechą istotną, tj. podmiotów, które poniosły koszty pogrzebu. Pozbawianie prawa do zasiłku osób, które z przyczyn od siebie niezależnych dokonały odpowiednich czynności pogrzebowych po tym terminie jest sprzeczne z zasadniczym celem zasiłku pogrzebowego i nie znajduje uzasadnienia w innych wartościach konstytucyjnych. Istnienie norm konstytucyjnych zakłada, że prawo do zasiłku pogrzebowego ma być instytucją realną, dającą się urzeczywistnić i nie może przybierać w niektórych sytuacjach charakteru pozornego. Nie można tolerować takiej treści przepisu, która uniemożliwia realizację prawa do zasiłku z przyczyn całkowicie niezależnych od uprawnionego podmiotu. Ukształtowanie zasad obliczania terminu złożenia wniosku o zasiłek pogrzebowy prowadzi w niektórych sytuacjach do de facto pozbawienia prawa majątkowego osób, które z przyczyn od siebie niezależnych dokonały odpowiednich czynności po terminie. Mając na uwadze cel zasiłku pogrzebowego, a także fakt, że mobilność społeczeństwa zarówno w celach zarobkowych jak i innych staje się coraz bardziej powszechna wydaje się słuszne uwzględnienie w obowiązujących przepisach dotyczących zasiłku pogrzebowego także sytuacji nietypowych, innych niż wskazane w znowelizowanym art.81 ustawy o świadczeniach z FUS.

W ocenie Sądu Okręgowego, mając na uwadze zgromadzony przez Sąd Rejonowy materiał dowodowy, nie ma żadnych wątpliwości, że z taką sytuacją mamy do czynienia w niniejszej sprawie, kiedy niedochowania terminu do złożenia wniosku o zasiłek pogrzebowy nastąpiło całkowicie bez winy ubezpieczonego.

Sąd Okręgowy nie ma wątpliwości, że Sąd Rejonowy rozpatrzył wszechstronnie wszystkie okoliczności sprawy, wyciągnął właściwe wnioski i prawidłowo zastosował obowiązujące przepisy. Zatem zarzuty zawarte w apelacji są nietrafione i brak jest jakiejkolwiek podstawy do zmiany bądź uchylenia wyroku. Sąd Okręgowy uznał, iż apelacja organu rentowego nie zasługuje na uwzględnienie i oddalił ją z mocy art. 385 kpc, przy czym na podstawie art.374 k.p.c. Sąd rozpoznał apelację na posiedzeniu niejawnym.

Sędzia Iwona Nowak