Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Rybniku

Formularz UK 2

Sygnatura akt

VI Ka 201/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

0

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Jastrzębiu - Zdroju z dnia 6 lutego 2023 roku w sprawie o sygnaturze akt II K 1077/22.

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1.

Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku, mający wpływ na jego treść, przez przyjęcie, iż łączeniu podlegają dwa wyroki – w sytuacji gdy jeden z nich – z dnia „14 09 202” , II K 1189/19 jest również wyrokiem łącznym, a tym samym łączeniu podlegać winny wyroki jednostkowe, tymże wyrokiem objęte.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Tak sformułowany zarzut okazał się niezasadny.

Zważając nadto na pismo skazanego datowane na dzień 8 maja 2023 roku, tytułowane „uzupełnienie apelacji skazanego”, już w tym miejscu należało wyświetlić, że przyzwolenie na uzupełnienie przez stronę apelacji w postaci rozszerzenia zakresu zaskarżenia i podniesienia nowych zarzutów po upływie terminu zakreślonego art. 445 § 1 k.p.k., byłoby swoistym przedłużeniem terminu do jej wniesienia. Orzecznictwo w tym zakresie jest jednolite i nie istnieje potrzeba szerszego rozwodzenia się na ten temat.

Tym samym przedmiotem rozpoznania sądu odwoławczego winien być jedynie zarzut sformułowany przez obrońcę w jego apelacji.

Chociaż z treści środka odwoławczego wywodzić należy, że skarżący zarzucił naruszenie przepisów postępowania, gdyż w jego ocenie sąd powinien zastosować przepisy obowiązujące po 23 czerwca 2020 roku, to nie dokonał jednak żadnej analizy, czy w świetle aktualnie obowiązującego stanu prawnego i przesłanek wskazanych w art. 85 § 1 k.k., byłoby to dopuszczalne. Obrońca podniósł, że sąd I instancji miał obowiązek uczynienia za punkt odniesienia, przy oznaczaniu przedziału kary, którą mógł orzec, kary jednostkowe, które zostały połączone wyrokiem łącznym w sprawie II K 1189/19 oraz karę ze sprawy II K 630/21. Tak właśnie postawiony zarzut apelacji świadczył o przekonaniu skarżącego, że należało stosować przepisy obowiązujące po 23 czerwca 2020 roku. Te bowiem nakazują łączenie kar jednostkowych z poszczególnych wyroków – art. 85 § 1 k.k.

Wskazać więc należało, że rację miał sąd I instancji.

Wyświetlić przyszło, czego niestety zaniechał Sąd rejonowy, że brak było tzw. zbiegu realnego pomiędzy przestępstwami, które były przedmiotem wyroków jednostkowych objętych następnie wyrokiem łącznym w sprawie II K 1189/19, a karą 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczoną za przestępstwo w sprawie II K 630/21. Poszczególne przestępstwa w sprawach objętych przedmiotowym wyrokiem łącznym, skazany popełnił w okresie od 25 kwietnia 2011 roku do czerwca 2015 roku. Pierwszy chronologicznie wyrok za te przestępstwa został wydany w sprawie II K 312/16 Sądu Rejonowego w Jastrzębiu – Zdroju w dniu 11 czerwca 2018 roku. Z kolei występek z art. 284 § 1 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. i w zw. z art. 64 § 1 k.k. objęty sprawą II K 630/21, tego samego sądu, został popełniony w okresie od 1 grudnia 2018 roku do 2 lutego 2019 roku, czyli po dacie wyroku w sprawie II K 312/16. Przypomnieć jedynie przyszło, że czasem popełnienia czynu ciągłego jest ostatni moment działania sprawcy (zob. np. wyrok SN z dnia 15 kwietnia 2002 r., II KKN 387/01).

W tych realiach, skoro przestępcza działalność skazanego została przed 11 czerwca 2018 roku w zupełności podsumowana wyrokiem łącznym w sprawie II K 1189/19, a po tej dacie skazany dopuścił się jednego występku, którego dotyczył wyrok ze sprawy II K 630/21, to chcąc zastosować przepisy obowiązujące po 23 czerwca 2020 roku (jak widział to, zdaje się, apelujący), to postępowanie w przedmiocie wyroku łącznego podlegało umorzeniu w trybie art. 572 k.p.k. Nie zaistniał bowiem tzw. zbieg realny pomiędzy tymi przestępstwami.

Tylko z tych naprowadzonych powodów zarzut apelacji okazał się niezasadny.

Obrońca z kolei nie pokusił się o analizę stanu faktycznego sprawy w świetle dyspozycji art. 4 § 1 k.k. pomimo, że wobec skazanego wydano wyroki również przed 23 czerwca 2020 roku, jak też pomimo tego, że wszystkie z czynów mu przypisanych w wyrokach wymienionych w apelacji, zaistniały przed tą datą.

Sąd odwoławczy zajął stanowisko, że zastosowanie wobec skazanego przepisów obowiązujących przed 23 czerwca 2020 roku, pozwalało i zarazem nakazywało ukształtowanie węzła kary łącznej, tak jak uczynił to sąd I instancji w zaskarżonym wyroku.

Zgodnie z przepisem art. 81 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19 (Dz. U. z 2020 r. poz. 1086 - dalej powoływana jako Tarcza 4.0) przepisy rozdziału IX ustawy zmienianej w art. 38, w brzmieniu dotychczasowym, stosuje się do kar prawomocnie orzeczonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy. W myśl zaś ustępu 2 tego artykułu, przepisy rozdziału IX ustawy zmienianej w art. 38, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, stosuje się do kar prawomocnie orzeczonych po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy. Z kolei przepis art. 4 § 1 k.k. stanowi, że jeżeli w czasie orzekania obowiązuje ustawa inna niż w czasie popełnienia przestępstwa, stosuje się ustawę nową, jednakże należy stosować ustawę obowiązującą poprzednio, jeżeli jest względniejsza dla sprawcy. Zarówno w doktrynie, jak i orzecznictwie nie budzi wątpliwości, że wspomniana regulacja odnosi się również do przepisów określających warunki i zasady orzekania kary łącznej, która stanowi przecież instytucję prawa karnego materialnego. Prawidłowe stosowanie art. 4 § 1 k.k. w postępowaniu o wydanie wyroku łącznego »polega na rozważeniu "względności ustaw" przy porównaniu stanu normatywnego z daty orzekania w przedmiocie wydania wyroku łącznego oraz stanu normatywnego z czasu popełnienia każdego z przestępstw wchodzących w skład zbiegu« (zob.m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 2015 r., IV KK 224/14, LEX nr 1622330, D. Kala, M. Klubińska, Kara łączna i wyrok łączny, Kraków 2017, s. 132 - 133).

Jak trafnie zauważył Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 13 października 2021 roku w sprawie I KZP 2/21, nie może budzić jakichkolwiek wątpliwości, że przepisy art. 81 ust. 1 i 2 Tarczy 4.0 mają w stosunku do art. 4 § 1 k.k. charakter przepisów wyjątkowych, czy inaczej mówiąc takich, które modyfikując ostatnio wymienioną regulację razem z nią współwyznaczają treść normy prawnej. Ta konstatacja ma bardzo doniosłe znaczenie dla oceny, czy z przepisów art. 81 ust. 1 i 2 Tarczy 4.0, wynika zakaz łączenia kar prawomocnie orzeczonych do dnia 23 czerwca 2020 r. z karami, które prawomocnie orzeczono po tej dacie. Uznanie, że przepisy art. 81 ust. 1 i 2 Tarczy 4.0 wprowadzają wyjątki od zasady wyrażonej w art. 4 § 1 k.k. prowadzić musi bowiem do konkluzji, że w zakresie nieuregulowanym tymi przepisami pełne zastosowanie ma art. 4 § 1 k.k.

Nie tracąc więc z pola widzenia tych uwag, dostrzegając fakt, jak zaznaczył sąd I instancji, że wobec skazanego wydano wyroki jednostkowe przed 23 czerwca 2020 roku, zważając, iż w nie ma możliwości ukształtowania orzeczenia w jednocześnie oparciu o różne stany prawne, należało dokonać analizy z punktu widzenia przepisu art. 4 § 1 k.k.

Wyniki przeprowadzonej analizy, której zaniechał niestety także sąd I instancji, powinny doprowadzić do zastosowania przepisów obowiązujących do 23 czerwca 2020 roku. Możliwe było bowiem połączenie kary łącznej z wyroku II K 1189/19 oraz kary jednostkowej 6 miesięcy pozbawienia wolności ze sprawy II K 630/21.

Taki układ orzeczeń w połączeniu ze wskazanym stanem prawnym pozwalał na kształtowanie kary łącznej w przedziale od 2 lat i 8 miesięcy do 3 lat i 2 miesięcy pozbawienia wolności.

Wniosek

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Z uwagi na powyższe, zważając na konieczność wyboru korzystniejszego stanu prawnego, tj. obowiązującego przed datą 23 czerwca 2020 roku, wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku był całkowicie bezzasadny.

O bezzasadności wniosku o uchylenie zaskarżonego wyroku, świadczą także niekwestionowane poglądy doktryny jak i jednolite orzecznictwem sądowe. Wynika z niego, iż sąd nie jest związany zakresem i treścią wniosku o wydanie wyroku łącznego (tym bardziej, nie jest związany sygnalizacją dyrektora zakładu karnego). Wynika to także z formuły orzekania z urzędu. Orzekając w tym trybie, sąd meriti powinien zatem ustalić wszystkie wyroki skazujące wydane wobec skazanego niezależnie od tego, czy i jakie wyroki wskazał skazany we wniosku, a więc także – jeżeli były już wydane – wyroki łączne, a następnie dokonać analizy, z uwzględnieniem zwłaszcza tych skazań, do których doszło po wydaniu poprzednich wyroków łącznych.

Powyższe wytyczne, w świetle dyspozycji przepisów art. 437 § 2 k.p.k. i art. 433 § 1 k.p.k. w zw. z art. 440 k.p.k., odnoszą się także do sądu odwoławczego orzekającego w sprawie o wyrok łączny. Sąd w składzie rozpoznającym sprawę w zupełności podzielił szeroko i wyjątkowo przekonująco umotywowane zapatrywania prawne zawarte w uchwale 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 28 czerwca 2018 roku w sprawie o sygnaturze akt I KZP 3/18. Zgodnie z poglądami tam wyrażonymi w sprawie o wydanie wyroku łącznego sąd odwoławczy może orzec po raz pierwszy karę łączną, gdy w pierwszej instancji został wydany zaskarżony apelacją wyrok łączny, orzekający karę na bazie określonych skazań oraz umarzający postępowanie na podstawie art. 572 k.p.k. w pozostałym zakresie. Nie jest także wykluczone orzeczenie przez sąd odwoławczy kary łącznej w oparciu o skazania, które nie były podstawą orzeczenia kary łącznej przez sąd pierwszej instancji. Przytaczanie obszernych motywów, które stały się podstawą przedmiotowej uchwały, nie jest wskazane.

Chociaż skarżący wprost nie przedstawił zarzutu rażącej niewspółmierności orzeczonej kary, to zarzut taki można ujawnić w uzasadnieniu apelacji.

Jak wiadomo rażąca niewspółmierność kary, o jakiej mowa w art. 438 pkt 4 k.p.k., zachodzić może tylko wówczas, gdy na podstawie ujawnionych okoliczności, które powinny mieć zasadniczy wpływ na wymiar kary, można było przyjąć, że zachodziłaby wyraźna różnica pomiędzy karą wymierzoną przez sąd pierwszej instancji a karą, jaką należałoby wymierzyć w instancji odwoławczej w następstwie prawidłowego zastosowania w sprawie dyrektyw wymiaru kary przewidzianych w art. 53 KK oraz zasad ukształtowanych przez orzecznictwo (wyr. SA w Katowicach z 5.10.2017 r., II AKa 318/17, Legalis). Kara może być uznana za rażąco niewspółmierną z powodu niewłaściwego wyboru jej rodzaju, jej nadmiernej wysokości, albo z powodu nieorzeczenia warunkowego zawieszenia jej wykonania (wyr. SA w Łodzi z 23.11.2016 r., II AKa 222/16, Legalis).

Taka sytuacja w tej sprawie nie wystąpiła.

Wyświetlić należało na wstępie, iż w zakresie wymiaru kary łącznej nie można przyjąć, że podobieństwo popełnianych przestępstw zawsze stanowi okoliczność łagodzącą w sprawie, do tego stopnia, aby koniecznym było stosowanie zasady pełnej absorpcji. Może to również świadczyć o niepoprawności sprawcy i jego konsekwencji, czy wręcz premedytacji w dążeniu do łamania porządku prawnego. Zresztą wobec skazanego nie może być mowy, że w sprawie wystąpiły jakiekolwiek przesłanki do tego, aby zastosować wyjątkową zasadę absorpcji, a wręcz przeciwnie. Ustalony przez sąd rejonowy stan faktyczny skłaniał i nakazywał kierowanie się ku asperacji, zwłaszcza w sytuacji, kiedy w sprawie II K 1189/19 działalność skazanego została już podsumowana i otrzymał z tego powodu korzyści.

Wymierzając karę łączną, w zakresie orzeczeń wskazanych w punkcie 1 sentencji zaskarżonego wyroku sąd zasadnie kierował się zasadą asperacji, czyli zaostrzenia kary najsurowszej, odstępując tym samym od zasady absorpcji. Sąd miał na względzie cel praktyczny, polegający na uchyleniu konkurencji kar w procesie wykonawczym, a także właściwe podsumowanie odpowiedzialności sprawcy. Zgodnie z utrwaloną linią orzecznictwa, wymiar kary łącznej zależy od stopnia przedmiotowego i podmiotowego związku pomiędzy zbiegającymi się przestępstwami, co może przemawiać za korzystniejszym albo mniej korzystnym ukształtowaniem wymiaru kary łącznej (zob. m.in. wyr. SA w Łodzi z 20 IX 2001 r., II Aka 154/01, Orz. Prok. i Pr. 2002, nr 4 oraz wyr. SA w Krakowie z 4 X 2000 r., II Aka 175/00, KZS 2000, nr 10, poz. 31). Jednym, bowiem z istotnych czynników kształtujących wymiar kary łącznej jest bliskość podmiotowego i przedmiotowego związku między zbiegającymi się przestępstwami a także zwartość czasowa zachodząca pomiędzy nimi.

Wyraźnie zaakcentować trzeba w tym miejscu, jak słusznie podniósł Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 8 listopada 2006r. wydanym w sprawie III KK 63/06, iż żaden przepis postępowania karnego nie nakazuje sądowi stosowania zasady absorpcji przy wydaniu wyroku łącznego, wprost przeciwnie odsyła do przepisów dotyczących wymierzania kary łącznej, które określają, że karę łączną wymierza się w granicach od najwyższej z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa do ich sumy, nie przekraczając wartości z art. 86 § 1 k.k. z wyjątkami określonymi w art. 88 k.k. Kara łączna jest swego rodzaju podsumowaniem działalności przestępczej sprawcy w okresie czasu objętym skazaniami. Ma likwidować swoistą konkurencję kar w postępowaniu wykonawczym wynikłą z kilkakrotnych skazań. Nie jest to sposób na premię dla sprawcy większej ilości przestępstw. Wymierzając karę łączną, stosuje się zwykłe dyrektywy karania, a zwłaszcza słuszności i celowości, wyrażane przez związek przedmiotowo – podmiotowy między poszczególnymi przestępstwami. Na ogół nie ma powodu, by orzekać kary łączne w dolnych granicach, to jest w wysokości najsurowszej ze zbiegających się kar. Popełnienie więcej jak jednego przestępstwa powinno raczej skłaniać do odstępstwa od absorpcji kar, niż za nią przemawiać. Wymierzenie takiej kary prowadziłoby do premiowania sprawcy popełniającego nie jedno, a więcej przestępstw, zatem prowadziłoby do praktycznej bezkarności innych zachowań zabronionych (tak np. Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z dnia 19 października 2007r. w sprawie II Aka 183/07 Prok.i Pr.-wkł. 2008/4/17, KZS 2007/11/19).

Z tych względów sąd odwoławczy podzieli wszelkie spostrzeżenia sądu rejonowego, które ten wziął przy wymiarze kary łącznej, nie dostrzegając powodów do zmiany orzeczenia w tym zakresie. Żadnych istotnych argumentów nie dostarczył skarżący. Wzorowa opinia skazanego w jednostce penitencjarnej, jak przekonywał skarżący, sama w sobie nie mogła doprowadzić do zmiany zaskarżonego wyroku. Jak bowiem wiadomo dla wymiaru kary łącznej może mieć znaczenie zachowanie skazanego w czasie wymierzania tejże kary, jednakże nie można mu nadawać nadmiernego znaczenia, przeważającego słuszność kary wynikającą ze stopnia związku zbiegających się przestępstw, bo ma ono jedynie funkcję subsydiarną (art. 571 § 1 k.p.k.), to jest ma pomóc w określeniu celowości kary łącznej.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Pkt 1,2,3,4 wyroku Sądu Rejonowego w Jastrzębiu - Zdroju z dnia 6 lutego 2023 roku w sprawie o sygnaturze akt II K 1077/22.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Zarzuty obrońcy w nie zyskały uznania sądu odwoławczego, o czym była mowa wcześniej. Wiązało się z tym utrzymanie w mocy zaskarżonego wyroku. Brak było przesłanek z art. 439 k.p.k. oraz sąd nie dostrzegł potrzeby działania z urzędu w trybie art. 440 k.p.k. i 455 k.p.k. Wyrok należało utrzymać w mocy (art. 433 § 1 k.p.k. i art. 437 § 1 k.p.k.).

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II.

O wydatkach orzeczono, po myśli przepisu art. 624 § 1 k.p.k., zważając na sytuację skazanego, na jego warunki rodzinne i majątkowe.

7.  PODPIS

SSO Paweł Stępień (spr.)

SSO Anita Ossak SSO Lucyna Pradelska – Staniczek