Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Rybniku

Formularz UK 2

Sygnatura akt

VI Ka 309/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Jastrzębie – Zdrój z dnia 5 kwietnia 2023 roku w sprawie II K 1186/22.

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

Zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

Obraza przepisów postępowania, a to art. 17 pkt 7 k.p.k., która miała wpływ na treść orzeczenia, polegającą na błędnym uznaniu, iż w rozstrzyganej sprawie co do czynu oskarżonego K. C. opisanego w pkt II aktu oskarżenia zachodzi przesłanka procesowa w postaci zakazu „ne bis in idem”, co w konsekwencji skutkowało wyeliminowaniem z opisu czynu ciągłego z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 12 § 2 k.k. przypisanych oskarżonemu w pkt 4 części rozstrzygającej wyroku wykroczeń, za które K. C. został prawomocnie ukarany w wyniku postępowania mandatowego, które to mandaty nie zostały uchylone przez Sąd rejonowy w Jastrzębiu – Zdroju i wyeliminowanie z ciągu wykroczeń wskazanego czynu, co w konsekwencji skutkowało obrazą przepisu prawa materialnego, a to art. 12 § 2 k.k. poprzez jego nie zastosowanie w przyjętej przez sąd kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu K. C. i brakiem realizacji przesłanek odpowiedzialności za przestępstwo kradzieży z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 12 § 2 k.k., albowiem sumaryczna wartość mienia nie uzasadniała odpowiedzialności za przestępstwo i uznaniem w konsekwencji, że oskarżony K. C. dopuścił się popełnienia trzech wykroczeń kwalifikowanych z art. 119 § 1 k.w., w sytuacji, gdy prawidłowa ocena ustalonego stanu faktycznego jednoznacznie wskazuje, iż przywdziana w art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k. negatywna przesłanka procesowa w postaci zakazu „ne bis in idem” w rozstrzyganej sprawie nie zaistniała.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Wbrew lakonicznym wywodom prokuratora zawartym w apelacji, która to okoliczność prowadziła do uznania apelacji jako oczywiście bezzasadnej, Sąd Rejonowy w Jastrzębiu – Zdroju, nie dopuścił się obrazy przepisów postępowania wskazanych przez prokuratora, a zdaniem sądu odwoławczego, z całą pewnością nie naruszył dyspozycji przepisu art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k. Norma ta, zdaniem sądu II Instancji, w tej sprawie w ogóle nie miała zastosowania. Brak również jednoznacznego wskazania w uzasadnieniu sądu rejonowego, że przepis ten legł u podstaw tego zaskarżonego wyroku.

Warte zauważenia jest, że środek odwoławczy jest na tyle ogólnikowy, że polemika z nim jest utrudniona. W istocie autor apelacji na uzasadnienie swoich racji odwołał się do jednego ze znanych sądowi odwoławczemu judykatów, którego racji nikt nie kwestionował, a zgodnie z którym postępowanie zmierzające do realizacji normy materialnej innej gałęzi prawa niż prawo karne nie może być uznane za "postępowanie karne" w rozumieniu art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k., a więc takim postępowaniem nie jest też postępowanie w sprawach o wykroczenia. Wcześniejsze zakończenie postępowania innego niż postępowanie karne, choćby co do tego samego czynu tej samej osoby, nie powoduje powagi rzeczy osądzonej (art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k.) (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 2012 roku w sprawie IV KK 392/11).

Szczegół w tym, że tezy wyrażone w tym orzeczeniu nie mają żadnego odniesienia do sanu faktycznego, który ustalił w tej sprawie sąd rejonowy i który jest bezsporny. Umknęło prokuratorowi, że Sąd Najwyższy w powołanej sprawie zajmował się kwestią wielości wykroczeń i wykładnią przepisu art. 12 k.k. sprzed jego nowelizacji z dniem 15 listopada 2018 roku. Kwestie tę wyjaśnił także Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 października 2010 r., V KK 291/10. Chodziło oczywiście o możliwość konstruowania czynu ciągłego w rozumieniu art. 12 k.k. wyłącznie z czynów stanowiących odrębnie wykroczenia. Poglądy tam wyrażane od dłuższego czasu nie budzą kontrowersji, a z uwagi na to, że nie mają bezpośredniego wpływu na treść wyroku sądu II instancji, nie będą w tym miejscu szerzej omawiane.

Tymczasem w rozpoznawanej sprawie zastosowanie znaleźć miała, zdaniem prokuratora, całkowicie inna konstrukcja, a mianowicie ta z art. 12 § 2 k.k. Odnosząc się więc do istoty problemu, podzielając w zupełności wywody sądu I instancji w tym zakresie, niejako w uzupełnieniu można jeszcze raz zaakcentować, że formuła " odpowiada jak za jeden czyn zabroniony" oznacza, że sprawca nie tylko w sensie "naturalnym", ale i w świetle prawa popełnił kilka czynów zabronionych (wykroczeń), chociaż odpowiada wedle reguł przewidzianych dla odpowiedzialności za jeden czyn, podczas gdy z art. 12 § 1 k.k. wynika, że kilka czynów w sensie "naturalnym" ustawodawca uznaje za jeden czyn ("uważa się za jeden czyn zabroniony"). Dlatego owe czyny nazwano zachowaniami. Konstrukcji takiej nie zastosowano w dyspozycji art. 12 § 2 k.k.

Warto w tym miejscu podnieść, że z uwagi na to, że w drodze fikcji prawnej sprawca wielu wykroczeń odpowie jak za przestępstwo, może pojawić się wątpliwość, czy wcześniejsze osądzenie wykroczenia popełnionego w okresie opisanym w wyroku aktywizuje przesłankę powagi rzeczy osądzonej. Mogłoby o tym świadczyć wprowadzenie tą samą ustawą przepisu art. 10a § 1 k.w., co sugerował skarżący. Problem ten trafnie i przejrzyście zinterpretował i wyjaśnił sąd I instancji. Sąd odwoławczy argumentację tę przyjmuje jako własną i wywodów tych nie trzeba powielać w tym miejscu. Zresztą prokurator nie dostarczył w apelacji żadnych powodów, które podważałyby trafność ocen sądu rejonowego. Należy jedynie dodać, że użyta w art. 12 § 2 k.k. formuła "odpowiada jak za jeden czyn zabroniony" oznacza, że sprawca nie tylko w sensie "naturalnym", ale i w świetle prawa popełnił kilka wykroczeń, każde w innym czasie.

Wreszcie, w celu uzupełnienia argumentacji sądu I instancji, wskazać przyszło, że poglądy, które forsował prokurator w apelacji, pozostają w zdecydowanej mniejszości. Były przy tym nieprzekonujące i pozbawione, jak zaznaczono wcześniej, szerszej argumentacji. Wskazana przez sąd rejonowy wykładnia celowościowa i systemowa, którą należało zastosować w sytuacji, kiedy wykładnia językowa prowadziła do nie dających się akceptować wniosków, prowadziła do konkluzji, zgodnie z którą wykroczenie tworzące układ, o którym mowa w art. 12 § 2 KK, nie może być wykroczeniem, za które jego sprawca poniósł już odpowiedzialność z tytułu jego popełnienia. Słowem, występująca wówczas powaga rzeczy osądzonej, bazująca na zasadzie ne bis in idem, jest okolicznością uniemożliwiającą zastosowanie art. 12 § 2 KK. (tak również R.A. Stefański (red.), Kodeks karny. Komentarz. Wyd. 6, Warszawa 2023, Legalis).

Wniosek

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

W podsumowaniu, z tych przyczyn, tj. braku skazania oskarżonego w trybie art. 12k.k., czy też w trybie art. 12 § 1 k.k., a także w związku z ustaleniem, że oskarżony popełnił wcześniej kilka wykroczeń (a nie jeden czyn zabroniony składający się z kilku zachowań), powoływanie się przez skarżącego na tezę wyroku SN w sprawie IV KK 392/11 było bezprzedmiotowe i nie mogło doprowadzić do rewizji zaskarżonego wyroku.

W sytuacji braku ujawnienia w środku odwoławczym dalszych zarzutów, należało ocenić taki środek odwoławczy jako bezzasadny i to w stopniu oczywistym. To musiało skutkować, co do istoty, utrzymaniem w mocy zaskarżonego wyroku (pkt II).

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

W ocenie sądu okręgowego, przyjęcie, iż oskarżony popełnił wiele wykroczeń, za które miał odpowiedzieć jedynie jak za jeden czyn zabroniony, kierowało ku regulacjom z kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, zwłaszcza ku dyspozycji z art. 5 § 1 pkt 8 k.p.k. Trudno zgodzić się z poglądem sądu I instancji, że nie należało umarzać postępowania w sprawie o czyny, co do których oskarżony został rozliczony mandatem karnym. Raczej nie budziła wątpliwości, także autora apelacji, teza że przyjęty mandat karny jest w rozumieniu Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia rozstrzygnięciem tak samo, jak wyrok czy postanowienie ( art. 32 § 1 k.p.s.w.), a tym samym jako prawomocny – prawomocność uzyskuje mandat przez samo jego przyjęcie, a jedynie przy mandacie zaocznym przez jego zapłacenie w ustawowo określonym terminie ( art. 98 § 2, 3 i 5 k.p.s.w.), kończy on postępowanie (szczególne) wobec określonego czynu określonej osoby i tym samym stanowi jednak przesłankę rei iudicatae dla innego postępowania o to samo ( art. 5 § 1 pkt 8 k.p.s.w.). Wprawdzie prawomocny mandat karny może być przez sąd uchylony, ale tylko „gdy grzywnę nałożono za czyn niebędący czynem zabronionym jako wykroczenie” ( art. 101 k.p.s.w.), zatem po jego uchyleniu nie może dojść do wszczęcia postępowania w sprawie o wykroczenie (T. Grzegorczyk, Postępowanie szczególne w sprawach o wykroczenia, Prok. i Pr. 2002/1, s. 40). Powoływanie się więc przez skarżącego, że sąd odmówił uchylenia mandatu, nie miało jakiegokolwiek znaczenia dla wyniku postępowania.

W tych realiach, skoro wystąpiła sytuacja, w której sprawstwo oskarżonego zostało prawomocnie rozstrzygnięte za poszczególne wykroczenia, sąd ostatecznie w sentencji wyroku nie przyjął konstrukcji z art. 12 § 2 k.k., ani tym bardziej z art. 12 § 1 k.k., to błędne było założenie tego sądu, z którego wynikało, iż: „ Konsekwencją przyjęcia konstrukcji przestępstwa ciągłego jest jego niepodzielność. Zatem Sąd nie mógł umorzyć postępowania co do poszczególnych fragmentów przestępstwa ciągłego, tylko wyeliminował je z opisu czynu powyżej argumentując, dlaczego przypisany czyn ciągły nie obejmuje wszystkich pojedynczych zachowań składających się na przestępstwo ciągłe”. Z uwagi na tę ujawnioną wewnętrzną sprzeczność w wyroku sądu I instancji, należało wyrok zmienić poprzez umorzenie postępowania w sprawie o czyny, co do których postępowanie w sprawie o wykroczenie (nie, jak to zdaje się, postrzegał prokurator o poszczególne zachowania) zostało prawomocnie zakończone. Podstawą orzeczenia był przepis art. 440 k.p.k. oraz art. 5 § 1 pkt 8 k.p.k. (nie zaś art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k.).

Niedopuszczalne było dwukrotne obciążenie oskarżonego wydatkami postępowania. Tudzież prowadzono jedno postępowanie karne i w tym trybie ono się zakończyło z uwagi na przypisanie oskarżonemu nadto występku z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Między innymi z tej przyczyny, zważając na złożenie wniosku o uzasadnienie co do całości wyroku, sąd odwoławczy przyjął, że apelacje prokurator złożył w terminie – chociaż po upływie dni 7, a w terminie przewidzianym przez przepisy k.p.k. Orzeczenie o obciążeniu oskarżonego zryczałtowanymi wydatkami postępowania w oparciu o przepisy k.p.w., jako rażąco niesprawiedliwie, podlegało więc wyeliminowaniu.

Niezrozumiałe było orzekanie i to w trybie art. 230 § 2 k.p.k., o dowodach rzeczowych, którymi miały być zapisy monitoringu z poszczególnych kradzieży. Abstrahując od błędnej podstawy prawnej, zapis na elektronicznym nośniku informacji, nigdy nie jest dowodem rzeczowym. Błędne określenie charakteru takiego nośnika przez organ dochodzenia nie uprawnia sądu do powielania takiego błędu. Wręcz przeciwnie. Sąd ma obowiązek błąd wyeliminować. Zapis taki jest zawsze dowodem w sprawie, jak np. protokół przesłuchania świadka. Zawiera on określone treści dowodowe, które mogą świadczyć o sprawstwie albo niewinności oskarżonego i powinien on znajdować się w aktach sprawy do czasu ich wybrakowania.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Wyrok Sądu Rejonowego w Jastrzębie – Zdrój z dnia 5 kwietnia 2023 roku w sprawie II K 1186/22.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Z uwagi na to, że zarzuty apelacji prokuratora okazały się chybione, brak było przesłanek z art. 439 k.p.k. oraz sąd nie dostrzegł potrzeby dalszego działania z urzędu w trybie art. 440 k.p.k. i 455 k.p.k., zaskarżony wyrok należało utrzymać w mocy (art. 433 § 1 k.p.k. i art. 437 § 1 k.p.k.).

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III.

Z uwagi na fakt, że apelacja nie została uwzględniona, kosztami sądowymi związanymi z postępowaniem odwoławczym należało obciążyć Skarb Państwa.

7.  PODPIS