Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Rybniku

Formularz UK 2

Sygnatura akt

VI Ka 529/24

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

0

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Rybniku z dnia 18 czerwca 2024 roku w sprawie o sygnaturze akt III K 1760/23.

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1.  Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, polegający na niezasadnym uznaniu oskarżonego za winnego popełnienia czynu określonego w art. 233 § 1 a k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., w sytuacji, gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy jest niewystarczający i nie pozwala na przypisanie oskarżonemu winy, a oskarżony konsekwentnie do winy się nie przyznawał;

2.  Rażąca niewspółmierność orzeczonej oskarżonemu kary 1 roku i 2 miesięcy pozbawienia wolności w sytuacji, w której poczytalność oskarżonego w dacie zarzucanego mu czynu była co najmniej wątpliwa i zasadne było nadzwyczajne złagodzenie orzeczonej oskarżonemu kary.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut apelacji nie miały wpływu na treść wydanego przez sąd odwoławczy rozstrzygnięcia.

Zgodnie z treścią przepisu art. 436 k.p.k,. sąd może ograniczyć rozpoznanie środka odwoławczego tylko do poszczególnych uchybień, podniesionych przez stronę lub podlegających uwzględnieniu z urzędu, jeżeli rozpoznanie w tym zakresie jest wystarczające do wydania orzeczenia, a rozpoznanie pozostałych uchybień byłoby przedwczesne lub bezprzedmiotowe dla dalszego toku postępowania.

Sąd odwoławczy w rozpoznawanej sprawie działał z urzędu w trybie art. 440 k.p.k., co było niezbędne i wystarczające do wydania orzeczenia o zmianie zaskarżonego wyroku, zaś odnoszenie się do zarzutów apelacji było bezprzedmiotowe. Jednakże dla czystości formy ujęte to zostanie w odpowiedniej sekcji uzasadnienia.

Wniosek

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Jeżeli celem autora apelacji było tylko i wyłącznie doprowadzenie do uniewinnienia oskarżonego, bez względu na treść postawionych zarzutów, to wniosek podlegał uwzględnieniu.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zgodnie z art. 440 k.p.k. Jeżeli utrzymanie orzeczenia w mocy byłoby rażąco niesprawiedliwe, podlega ono niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów zmianie na korzyść oskarżonego albo w sytuacji określonej w art. 437 § 2 zdanie drugie uchyleniu.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Dokładnie taka sytuacja zaistniała w rozpoznawanej sprawie.

Przesłuchanie oskarżonego K. Z. w sprawie (...) Prokuratury Rejonowej w Świebodzinie, w charakterze świadka, co miało miejsce w dniu 7 kwietnia 2022 roku, w ramach pomocy prawnej w Komisariacie Policji w C., nie powinno w ogóle mieć miejsca.

W istocie już wówczas zgromadzony został materiał dowodowy uprawdopodabniał sprawstwo oskarżonego w zakresie czynu z art. 18 § 3 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. Dalsze czynności przedsiębrane we wskazanym dochodzeniu jedynie spotęgowały owo podejrzenie, czyniąc sprawstwo oskarżonego prawdopodobne, a nawet graniczące z pewnością. Warto w tym miejscu wskazać tylko na informacje pozyskane z banków oraz od operatorów telekomunikacyjnych. Pobieżna jedynie analiza tych dokumentów wskazała, że oskarżony Z.:

w dniu 8 lutego 2022 roku o godzinie 13:43 w R., udzielił nieustalonym dotąd sprawcom pomocnictwa, w ten sposób, że zawarł umowę rachunków płatniczych z G. (...) z s. w W. , w tym rachunku numer (...), a następnie dane do tego rachunku wraz z wydaną kartą płatniczą przekazał nieustalonym sprawcom, przewidując i godząc się na to, że zostaną wykorzystane do popełniania przestępstw, czym ułatwił nieustalonym sprawcom popełnienie przestępstwa, polegającego na tym, że w dniu 25 lutego 2022 roku przebywając w Wielkiej Brytanii i Francji, działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowych, poprzez wprowadzenie w błąd D. S., podszywając się za funkcjonariuszy policji i przekonując go o rzekomo prowadzonej akcji policji, doprowadzili go do niekorzystnego rozporządzenia mieniem Parafii Rzymskokatolickiej S. (...), w efekcie czego D. S. dokonał przelewu kwoty 45147 złotych na wskazany wyżej rachunek bankowy.

Na powyższe ustalenie wskazują między innymi analizy wykonane w toku wskazanego dochodzenia, a zawarte chociażby na kartach 79, 88 – 91, 129 – 130, akt wymienionego dochodzenia.

Mimo tak klarownych dowodów, które już w dniu 7 kwietnia 2022 roku, czyli w chwili przesłuchania oskarżonego jako świadka, uprawdopodabniały sprawstwo oskarżonego, czynność przesłuchania go jako świadka zrealizowano.

Wskazać więc trzeba stanowczo, że w chwili tej czynności K. Z. był tzw. „osobą faktycznie podejrzaną”. O ile pojęcie to nie zostało jeszcze ustawowo zdefiniowane, to jest coraz częściej spotykane tak w doktrynie jak i orzecznictwie (posłużył się nim także ustawodawca w rządowym projekcie z dnia 28 października 2024 roku o zmianie ustawy – kodeks karny, ustawy – kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw ( https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12390959).

Nie tracąc z pola widzenia tych jednoznacznych faktów, gdyż ustalony przez Sąd I instancji stan faktyczny jest oczywisty, oparty na dowodach obiektywnych, które częściowo zostały przytoczone wyżej, wskazać należało na ugruntowaną już linię orzeczniczą w zakresie stosowania przepisu art. 233 § 1 a k.k.

W tym zakresie sąd odwoławczy poddaje pod lekturę jeden z wielu wyroków Sądu Najwyższego w poruszonej problematyce, wydany zresztą na kanwie kasacji od wyroku Sądu Okręgowego w Rybniku i poprzedzającego go wyroku Sądu Rejonowego w Rybniku.

Mianowicie w wyroku z dnia 29 marca 2023 roku w sprawie IV KK 530/21 Sąd Najwyższy wyjątkowo przekonująco wyłożył, że nie popełnia przestępstwa z art. 233 § 1a k.k. świadek składający fałszywe zeznanie z obawy przed grożącą mu odpowiedzialnością karną, jeśli - realizując prawo do obrony - zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę, nie wyczerpując jednocześnie swoim zachowaniem znamion czynu zabronionego określonego w innym przepisie ustawy.

Sytuacja taka zachodzi w rozpoznawanej sprawie, co już zostało wyświetlone.

Dopuszczalność pociągnięcia do odpowiedzialności karnej na podstawie art. 233 § 1a k.k. osoby, która z obawy o narażenie samego siebie na odpowiedzialność karną przesłuchiwana jest w charakterze świadka i zeznaje nieprawdę - obejmować może wyłącznie zeznania, których treść zawiera pomówienie innej osoby lub nieprawdziwe okoliczności nie związane ze sprawstwem czynu i potencjalną własną odpowiedzialnością karną przesłuchiwanego.

Odpowiedzialność takiej osoby w pozostałym zakresie, wyłączona jest także w razie składania nieprawdziwych zeznań celem ochrony osób najbliższych, jeśli składając zeznania nie została pouczona o prawie do odmowy zeznań i prawie do odmowy odpowiedzi na pytania (art. 233 § 3 k.k.).

Wreszcie, co najważniejsze w aktualnie rozpoznawanej sprawie, jeżeli, pomimo okoliczności uzasadniających wydanie postanowienia o przedstawieniu zarzutów, osoba przesłuchiwana w charakterze świadka, z pouczeniem o treści art. 183 § 1 k.p.k., formalnie złożyła zeznania, to jedynie pozornie zrealizowała znamiona typu czynu przestępnego określonego w art. 233 § 1a k.k.

Osoba ta w rzeczywistości składa wyjaśnienia, a nie zeznania, a jej sytuację procesową od osoby formalnie posiadającej status podejrzanego różni tylko brak wydania stosownej decyzji procesowej, co stanowi naruszenie imperatywu przedstawienia zarzutów (art. 313 § 1 k.p.k.). Taki wniosek opiera się na założeniu, że termin " składanie zeznań" powinien być rekonstruowany na podstawie kryteriów materialno-formalnych, uwzględniających nie tylko status osoby przesłuchiwanej, ale również treść jej depozycji. Składanie więc przez sprawcę przestępstwa, przesłuchiwanego z naruszeniem art. 313 § 1 k.p.k. "fałszywych zeznań" winno się traktować jako nierealizujące znamion czynu z art. 233 § 1a k.k.

Nie można zaakceptować sytuacji, że świadek, który ma złożyć zeznania pozostaje w takim dylemacie wyboru: jeżeli złoży fałszywe zeznania, narazi się na karę, a jeżeli odmówi odpowiedzi na pytanie da jasną wskazówkę organom ścigania, w jakim kierunku mają prowadzić postępowanie przeciwko niemu.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Wyrok Sądu Rejonowego w Rybniku z dnia 18 czerwca 2024 roku w sprawie o sygnaturze akt III K 1760/23.

Zwięźle o powodach zmiany

Powyżej zostało wyjaśnione, że K. Z., bezpośrednio po założeniu przedmiotowego rachunku, przekazał wszelkie dokumenty z nim związane sprawcom przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. Oczywistym jest, że okoliczności, które naprowadzono powyżej, świadczą o tym, że działał co najmniej z zamiarem ewentualnym, gdyż z takim również można popełnić przestępstwo w formie zjawiskowej pomocnictwa, nawet w sytuacji, w której dochodzi do ułatwienia popełnienia przestępstwa umyślnego, jakim jest oszustwo. Po przekazaniu przez oskarżonego dokumentacji dotyczącej rachunku jak i karty telefonicznej SIM, nieustaleni sprawcy udali się do O., skąd już wielokrotnie kontaktowali się z numerami telefonów znajdującymi się za granicą.

Dlatego, jak zaznaczono, w chwili przesłuchania Z. w dniu 7 kwietnia 2022 roku, był on osobą tzw. „faktycznie podejrzaną”, o czym świadczy również treść jego depozycji.

Zgodzić należało się więc z tezą, wedle której składanie więc przez sprawcę przestępstwa, przesłuchiwanego z naruszeniem art. 313 § 1 k.p.k. "fałszywych zeznań" winno się traktować jako nierealizujące znamion czynu z art. 233 § 1a k.k.

Skoro tak, to zaskarżony wyrok był rażąco niesprawiedliwy w rozumieniu art. 440 k.p.k., a sąd odwoławczy zobowiązany był do działania z urzędu, niezależnie od podniesionych zarzutów.

Oskarżony swym działaniem z dnia 7 kwietnia 2022 roku nie zrealizował znamienia przestępstwa z art. 233 § 1 a k.k. (art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k.), co obligowało do wydania wyroku uniewinniającego – art. 414 § 1 k.p.k.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

I i II

O kosztach orzeczono w oparciu o art. 632 pkt 2 k.p.k. i art. 634 k.p.k., obciążając nimi Skarb Państwa. Na rzecz obrońcy z urzędu przyznano stosowne wynagrodzenie powiększone o należny podatek VAT.

7.  PODPIS