Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Rybniku

Formularz UK 2

Sygnatura akt

VI Ka 751/24

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok łączny Sądu Rejonowego w Żorach z dnia 17 października 2024 roku w sprawie II K 221/24.

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

Rażącą niewspółmierność – surowość orzeczonej kary łącznej 1 roku i 10 miesięcy pozbawienia wolności będącą skutkiem nieuwzględnienia przez sąd pierwszej instancji wszystkich okoliczności przemawiających za orzeczeniem kary przy uwzględnieniu zasady pełnej absorpcji.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelacja jest bezzasadna i jako taka nie podlegała uwzględnieniu.

Autor apelacji wywodził, że orzeczona w zaskarżonym wyroku łącznym, kara łączna w wymiarze 1 roku i 10 miesięcy pozbawienia wolności, jest rażąco niewspółmiernie surowa. Uzasadnieniem dla takiego zarzutu miało być, przede wszystkim, jak należy zakładać, nieuwzględnienie przez sąd I instancji, pozytywnej opinii penitencjarnej sporządzonej przez dyrektora zakładu karnego.

Wskazać więc przyszło skarżącemu, że nie wzbudza jakichkolwiek kontrowersji, tak w doktrynie jak i orzecznictwie pogląd, który również podziela sąd odwoławczy, iż okoliczności wskazane w opinii jednostki penitencjarnej (stosowanie się do zasad dyscypliny, nieuczestniczenie w podkulturze przestępczej, przestrzeganie regulaminu odbywania kary pozbawienia wolności) są obowiązkami każdego skazanego i same w sobie nie mogą świadczyć o tym, że kary łączne winny zostać wymierzone na zasadzie absorbcji.

Tudzież, jak powszechnie wiadomo, przy wymiarze kary łącznej decydujące znaczenie ma związek podmiotowo-przedmiotowy pomiędzy poszczególnymi przestępstwami, za które zostały wymierzone kary podlegające łączeniu.

Chodzi tutaj o bliskość kwalifikacyjną i czasową czynów oraz tożsamość osoby (osób) pokrzywdzonych, przedmiot ochrony poszczególnych przestępstw, a także łączność miejsca. Im większa występuje zbieżność pomiędzy ww. czynnikami w rozważanych przestępstwach, tym bardziej kara łączna winna grawitować w kierunku absorpcji. Nadto, kara łączna stanowić ma syntetyczną, całościową ocenę zachowań sprawcy, będąc właściwą, celową z punktu widzenia prewencyjnego reakcją na popełnione czyny. Pierwszeństwo przy wymiarze kary łącznej winny mieć dyrektywy prewencyjne w odniesieniu do sprawcy, ujęte w art. 53 § 1 k.k. Poglądy te nie straciły na aktualności w związku z wprowadzeniem art. 85a k.k.

Z kolei przepis art. 85a k.k. akcentuje raczej hierarchię reguł rządzących kształtowaniem kary łącznej, aniżeli określa katalog takich reguł.

Orzeczenie kary łącznej na zasadzie absorbcji wymaga więc, jak zdaje się jasno wyświetlono powyżej, spełnienia szczególnych warunków, a więc silnego związku podmiotowego i przedmiotowego popełnionych przestępstw, które to warunki w tej sprawie nie ziściły się. Sam skarżący w swojej wyjątkowo lakonicznie uzasadnionej apelacji, również nie był w stanie wskazać argumentów, które pozwalałyby na inne założenia.

Zważyć należało więc na fakt, iż wszystkie popełnione przez skazanego przestępstwa skierowane były przeciwko tożsamemu dobru prawnemu (rodzina i opieka). Za każdym razem przypisano skazanemu występek z art. 209 § 1a k.k. Dostrzegalna jest jedynie łączność przedmiotowa. Brak łączności podmiotowej, skoro skazany nie płacił alimentów na szkodę różnych osób pokrzywdzonych. Nie może być mowy o jakimkolwiek związku czasowym, skoro przestępstwa za które orzeczono połączone kary popełniano od grudnia 2016 roku (czyn ze sprawy II K 100/19, objęta wyrokiem łącznym II K 750/19), do września 2023 roku (czyn ze sprawy II K 42/24). Wreszcie przestępstwa te zaistniały w różnych miejscach, tj. w J. i Ż..

Z pisemnych motywów zaskarżonego wyroku wynika, że sąd mógł orzec karę łączną w przedziale do 1 roku do 2 lat i 3 miesięcy pozbawienia wolności.

Orzeczona kara 1 roku i 10 miesięcy stanowi więc 81 % górnego przedziału, co pozwala na przyjęcie, że jest to kara surowa, lecz w okolicznościach tej sprawy adekwatna. Kiedy uwzględni się, naprowadzone powyżej, dyrektywy wymiaru kary łącznej, zważy się nadto na ujawnione braki łączności podmiotowej, czasowej i miejscowej, nie było możliwe przyjęcie, że jest to kara rażąco niewspółmiernie surowa.

Zgodnie z jednolitym orzecznictwem jak i poglądami doktryny rażąca niewspółmierność kary, o jakiej mowa w art. 438 pkt 4 k.p.k., zachodzić może tylko wówczas, gdy na podstawie ujawnionych okoliczności, które powinny mieć zasadniczy wpływ na wymiar kary, można było przyjąć, że zachodziłaby wyraźna różnica pomiędzy karą wymierzoną przez sąd pierwszej instancji a karą, jaką należałoby wymierzyć w instancji odwoławczej w następstwie prawidłowego zastosowania w sprawie dyrektyw wymiaru kary przewidzianych w art. 53 KK oraz zasad ukształtowanych przez orzecznictwo (wyr. SA w Katowicach z 5.10.2017 r., II AKa 318/17, Legalis). Kara może być uznana za rażąco niewspółmierną z powodu niewłaściwego wyboru jej rodzaju, jej nadmiernej wysokości, albo z powodu nieorzeczenia warunkowego zawieszenia jej wykonania (wyr. SA w Łodzi z 23.11.2016 r., II AKa 222/16, Legalis).

Jak dowiodły tego uwagi poczynione w tej sekcji uzasadnienia, taka sytuacja, co wydaje się oczywiste, nie zaistniała w tej sprawie.

Jednocześnie sąd II instancji miał na uwadze, że podobieństwo popełnianych przestępstw nie zawsze stanowi okoliczność łagodzącą w sprawie, do tego stopnia, aby koniecznym było stosowanie zasady pełnej absorpcji, jak zdaje się widział to autor apelacji. Może to również świadczyć o niepoprawności sprawcy i jego konsekwencji, czy wręcz premedytacji w dążeniu do łamania porządku prawnego, jak słusznie ujął to sąd w zaskarżonym wyroku.

Wyraźnie zaakcentować trzeba w tym miejscu, jak słusznie podniósł Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 8 listopada 2006r. wydanym w sprawie III KK 63/06, iż żaden przepis postępowania karnego nie nakazuje sądowi stosowania zasady absorpcji przy wydaniu wyroku łącznego, wprost przeciwnie odsyła do przepisów dotyczących wymierzania kary łącznej, które określają, że karę łączną wymierza się w granicach od najwyższej z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa do ich sumy.

Kara łączna jest swego rodzaju podsumowaniem działalności przestępczej sprawcy w okresie czasu objętym skazaniami. Ma likwidować swoistą konkurencję kar w postępowaniu wykonawczym wynikłą z kilkakrotnych skazań. Nie jest to sposób na premię dla sprawcy większej ilości przestępstw. Wymierzając karę łączną, stosuje się zwykłe dyrektywy karania, a zwłaszcza słuszności i celowości, wyrażane przez związek przedmiotowo – podmiotowy między poszczególnymi przestępstwami. Na ogół nie ma powodu, by orzekać kary łączne w dolnych granicach, to jest w wysokości najsurowszej ze zbiegających się kar. Popełnienie więcej jak jednego przestępstwa powinno raczej skłaniać do odstępstwa od absorpcji kar, niż za nią przemawiać. Wymierzenie takiej kary prowadziłoby do premiowania sprawcy popełniającego nie jedno, a więcej przestępstw, zatem prowadziłoby do praktycznej bezkarności innych zachowań zabronionych (tak np. Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z dnia 19 października 2007r. w sprawie II Aka 183/07 Prok.i Pr.-wkł. 2008/4/17, KZS 2007/11/19).

Sąd odwoławczy dostrzegł, że na chwilę wyrokowania, wykonana w całości została zastępcza kara pozbawienia wolności orzeczona w sprawie II K 750/19 SR Żory. Skoro zastosowano przepisy obowiązujące przed 24 czerwca 2020 roku, rozważyć należało, czy eliminacja wykonanej w całości kary orzeczonej tym wyrokiem z węzła kary łącznej, nie byłaby orzeczeniem korzystniejszym. Wynik tej operacji był jednak negatywny.

Eliminując to skazanie z podstawy orzekania o karze łącznej, sąd odwoławczy mógłby orzec karę łączną w przedziale od 9 do 15 miesięcy pozbawienia wolności (kary ze spraw II K 42/24 i II K 16/24), przy czym zachowując te same proporcje, co w zaskarżonym wyroku, kara musiałaby wynosić 12 miesięcy (co tanowi 81 % z 15 miesięcy). Uwzględniając fakt, że konsekwentnie, nie orzeczono by o zaliczeniu kary już wykonanej ze sprawy II K 750/19, przy tak ukształtowanej karze łącznej skazany opuściłby jednostkę penitencjarną z dniem 2 stycznia 2026 roku. Z kolei przy pozostawieniu zaskarżonego wyroku łącznego w niezmienionym kształcie, skazany opuści jednostkę penitencjarną z dniem 2 listopada 2025 roku, co jest dla niego rozwiązaniem korzystniejszym.

Wniosek

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Z tych wszystkich powodów, wniosek apelacji nie zasługiwał na uwzględnienie.

Lp.

Zarzut

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Wyrok łączny Sądu Rejonowego w Żorach z dnia 17 października 2024 roku w sprawie II K 221/24.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Z uwagi na to, że zarzuty apelacji okazały się chybione, brak było przesłanek z art. 439 k.p.k. oraz sąd nie dostrzegł potrzeby działania z urzędu w trybie art. 440 k.p.k. i 455 k.p.k., zaskarżony wyrok należało utrzymać w mocy (art. 433 § 1 k.p.k. i art. 437 § 1 k.p.k.).

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III i IV

Kosztami związanymi z postępowaniem odwoławczym obciążono Skarb Państwa, zaś na rzecz obrońcy z urzędu przyznano wynagrodzenie w związku z nieopłaconą pomocą prawną, w stawce podstawowej 240 złotych, powiększoną o należny podatek VAT.

7.  PODPIS

Sędzia Paweł Stępień

Sędzia Lucyna Pradelska – Staniczek sędzia(del.) Anna Trybek